การจัดฟัน คืออะไร มีกี่แบบ ครบทุกเรื่อง ที่คนยังไม่จัดฟันควรรู้ !

รูปแบบชนิดของการจัดฟันแบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลัก ๆ คือ

1. การจัดฟันแบบติดเครื่องมือ: เป็นวิธีจัดฟันที่ใช้กันมาอย่างแพร่หลาย เครื่องมือทำด้วยวัสดุที่เป็นโลหะ
2. การจัดฟันแบบไม่ติดเครื่องมือ: เป็นการจัดฟันแบบถอดได้ ไม่ต้องติดเครื่องมือจัดฟันบนฟัน ผู้มารับบริการ หลายคนอาจคุ้นกันในชื่อ Invisalign ครับ

โดยทั้ง 2 ประเภทนี้ มีชนิดของเครื่องมือจัดฟันให้เลือกได้เหมาะสมกับตามความต้องการ แบ่งออกเป็นทั้งหมด 4 แบบดังนี้

เมื่อตัดสินใจแล้วว่าต้องการจัดฟัน สำหรับคนที่เข้ารับการจัดฟันครั้งแรก หมอแนะนำให้เลือกทันตแพทย์เฉพาะทางจัดฟันโดยเฉพาะได้รับการรับรองจากสมาคมจัดฟันแห่งประเทศไทยครับ เพื่อให้ทันตแพทย์ช่วยพิจารณาวางแผนการรักษาอย่างเหมาะสมในแต่ละบุคคล อาทิ ความจำเป็นจะต้องถอนฟันหรือไม่

ถ้าจำเป็นต้องถอน จะต้องถอนกี่ซี่ หรือบางคนไม่จำเป็นต้องถอน สามารถใช้เครื่องมืออื่น เช่น มินิสกรู (miniscrew) ในการช่วยรักษาจัดฟันได้ ซึ่งทั้งหมดนี้ต้องประเมินจากโครงสร้างฟันและใบหน้าของแต่ละคนครับ โดยทันตแพทย์ของเราจบจัดฟันจากมหิดลครับ (เฉพาะทางจัดฟันในระบบ) ได้รับการรับรองว่าเป็นทันตแพทย์ผู้เชี่ยวชาญจัดฟันจากสมาคมจัดฟันแห่งประเทศไทย

ดังนั้นคนไข้จึงสามารถเชื่อมั่นและเชื่อใจในตัวหมอของเราได้ครับนอกจากนี้ยังมีวิธีการจัดฟันให้เลือกหลายแบบ แต่ละแบบก็มีรายละเอียดข้อดีและราคาแตกต่างกันไป ดังนั้นคนไข้ที่ต้องการจัดฟันควรศึกษาให้ดีก่อนจัดฟันครับ

จัดฟันครั้งแรก ควรรู้อะไรบ้าง ! คุณหมอแนะนำให้อ่าน

การจัดฟันที่ไหนดี คงเป็นคำถามที่คนไข้ทุกคนที่จะ จัดฟัน อยากได้คำตอบ อยากได้ข้อมูลดีๆ ที่ไว้ใจได้ เพื่อประกอบการตัดสินใจ รวมถึงความมั่นใจในการเลือกคลินิกนั้นๆ เพราะเดี๋ยวนี้คลินิกจัดฟันมีเยอะมากจริงๆ

ในบทบาทของ ‘เรา’ (Smile & Co.) เราไม่อาจบอกว่า เราดีที่สุดสำหรับคนไข้จัดฟันทุกคน แต่เราขอเป็นทางเลือกให้คนไข้ที่อยากจัดฟันได้พิจารณา

อันดับแรก
คุณหมอของ’เรา’เป็นคุณหมอเฉพาะทางจัดฟันจากมหิดล (ไม่ต้องรอคิว) สามารถมา ปรึกษาจัดฟัน ได้อย่างเป็นกันเองกับคุณหมอ คุณหมอจะให้เวลาในการตอบทุกคำถาม เพื่อหาแผนการรักษาที่ดีที่สุดสำหรับคนไข้ทุกคน

อันดับที่สอง
สถานที่ คลินิกของ’เรา’ ตั้งอยู่ใจกลางเมือง สามารถเดินทางได้สะดวกทั้งรถไฟฟ้าบีทีเอสและแอร์พอร์ตลิงค์ รวมถึงรถยนต์ (มีสถานที่จอดรถ)

อันดับที่สาม
เรื่องค่าใช้จ่าย อันนี้ในส่วนการจัดฟันสามารถแบ่งชำระเป็นรายเดือนได้ในทุกๆครั้ง ที่มีการปรับเครื่องมือในแต่ครั้งด้วยความปรารถนาจากใจจริงจาก ‘เรา’

หลาย ๆ คนอาจมีข้อสงสัยว่าทำไมการเรียงตัวของฟันของแต่ละคนถึงแตกต่างกันหรือเกิดการเปลี่ยนแปลงในภายหลัง สาเหตุของความแตกต่างและการเปลี่ยนแปลงแบ่งออกได้ 3 ปัจจัยคือ

1. กรรมพันธุ์: การเรียงตัวของฟันแต่ละคนไม่เหมือนกัน ขึ้นอยู่กับกรรมพันธุ์เป็นตัวกำหนด ซึ่งมีผลต่อขนาด รูปร่างและความสัมพันธ์ระหว่างขากรรไกร ขนาดของฟันใหญ่หรือเล็กในแต่ละบุคคล ฟันยื่น ฟันซ้อนเก ซึ่งเป็นสาเหตุที่พบได้มากที่สุดครับ
2. จำนวนซี่ฟันที่หายไปหรือเกิน: จำนวนฟันที่มี หากขาดหายไป ทั้งจากการถอนฟันหรืออุบัติเหตุ ก็อาจทำให้ฟันที่เหลืออยู่ขาดสมดุล เกิดล้มหรือเอียงได้ครับ อีกกรณีคือมีฟันเกิน จนเกิดการเบียดอยู่ในช่องปากทำให้เรียงตัวไม่สวยงาม
3. นิสัยบางอย่างที่มีผลต่อฟัน: เช่น การดูดนิ้ว กัดเล็บ การกลืนโดยเอาลิ้นดุนฟัน การหายใจทางปาก อาจทำให้ ฟันห่าง ฟันยื่น หรือการถอนฟันน้ำนมก่อนเวลาที่สมควร ก็มีผลต่อการเรียงตัวของฟันครับ

1. การจัดฟันช่วยให้การเรียงฟันเป็นระเบียบสวยงามมากยิ่งขึ้นครับ ใครที่สงสัยว่าปัญหาของตนเองแก้ไขด้วยการจัดฟันดีไหม ต้องให้ทันตแพทย์ช่วยประเมินปัญหาครับ เช่น

• มีปัญหา ฟันเก (Over Crowding)
• ภาวะสบลึก (Deep overbite)
• ภาวะสบเปิดหรือการสบฟันหน้าไม่สนิท (Open bite)
• ขากรรไกรบนยื่น (Overjet)
• ขากรรไกรล่างยื่น(Under-bite)
• การสบฟันแบบไขว้ (Cross-bite Occlusion)

การจัดฟันสามารถปรับแนวฟันให้เรียงตัวเป็นระเบียบ และช่วยรักษาสุขภาพช่องปากดีขึ้น ลดปัญหาฟันผุได้ เพราะฟันที่เรียงตัวไม่เป็นระเบียบนี้ เป็นที่มาของเศษอาหาร ที่ไปติดอยู่ตามซอกหลืบของฟัน สาเหตุหลักของฟันผุครับ

2. ช่วยให้การดูแลรักษาฟันเป็นเรื่องง่ายขึ้น เมื่อฟันเรียงตัวดี อยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสม ก็สามารถทำความสะอาดได้ง่ายขึ้นครับ ช่วยลดโอกาสการสูญเสียฟันในอนาคต ทำให้ฟันอยู่กับเราได้ยาวนาน

3. ช่วยปรับรูปหน้าให้เข้าที่ การจัดฟันทำให้ใบหน้าเข้าที่มากขึ้น แก้ปัญหาการฟันสบ ฟันล่างยื่น หรือฟันเหยินได้ ส่งผลให้เจ้าของใบหน้ามีความมั่นใจ กล้าพูด กล้ายิ้มมากขึ้นครับ

ขั้นตอนการจัดฟันเบื้องต้นมีวิธีการคล้าย ๆ กันครับ แต่อาจมีข้อแตกต่างในแต่ละประเภท คือ การจัดฟันด้วยเครื่องมือเเบบติดเเน่น และการจัดฟันแบบไม่ติดเครื่องมือ แต่การเตรียมตัวก่อนจัดฟันคล้ายกัน แบ่งเป็น 8 ขั้นตอนดังนี้

1. ปรึกษาทันตแพทย์ เมื่อตัดสินใจจัดฟันครั้งแรก ต้องปรึกษาทันตแพทย์เฉพาะทางจัดฟันโดยตรงครับ เพื่อทำการตรวจวินิจฉัยปัญหาของแต่บุคคล ตรวจรูปหน้า โครงสร้างกระดูกขากรรไกรและฟัน พร้อมทั้งซักประวัติ เช่น มีโรคประจำ ประวัติการแพ้ยา หรือยาที่กำลังใช้อยู่ในปัจจุบันว่ามีหรือไม่ เพื่อวางแผนการรักษาที่เหมาะสม ขณะเดียวกันในช่วงเวลานี้ ทันตแพทย์จะให้คำแนะนำเกี่ยวกับการจัดฟันในแต่ละวิธีการให้ทราบ เพื่อให้คนไข้ตัดสินใจว่าแบบไหนตรงความต้องการมากที่สุดครับ
2. วางแผนการจัดฟัน เมื่อคนไข้เลือกวิธีการจัดฟันที่เหมาะกับตนเองได้เเล้ว ทันตแพทย์จะแจ้งแผนการรักษาคร่าว ๆ รวมถึงค่าใช้จ่ายในการรักษา และทำการพิมพ์ปาก สร้างแบบจำลองฟัน
3. ถ่ายภาพ x-ray คนไข้ต้องทำการพิมพ์ฟัน และ x-ray ได้แก่ Panoramic, Lateral cephalometric หรือ PA cephalometric (ถ้าจำเป็น) เพื่อนำข้อมูลมาประกอบการวินิจฉัย ประเมินฟัน กระดูกขากรรไกรบนและล่าง ดูการสบของฟัน และออกแบบการจัดฟันเพื่อให้เข้ารูปสวยงาม และใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
4. เคลียร์ช่องปาก การเคลียร์ช่องปาก คือการเตรียมให้ช่องปากของเราพร้อมที่จะจัดฟัน โดยทันตแพทย์ต้องเช็คสุขภาพในช่องปากก่อนเริ่มการจัดฟัน ได้แก่ การอุดฟัน ขูดหินปูน ถอนฟัน หรือผ่าฟันคุด เป็นต้น เพราะถ้าได้ติดเครื่องมือจัดฟันไปแล้ว แล้วต้องทำการอุดฟัน หรือทำการรักษาฟันใด ๆ จะทำให้การรักษานั้นยุ่งยาก และช่วยให้การจัดฟันประสบผลสำเร็จได้ด้วยดี ซึ่งในขั้นตอนนี้อาจจะต้องใช้ระยะเวลานานในบางคนครับ หากมีปัญหาฟันผุ หรือเหงือกอักเสบมาก ๆ
5. นัดติดเครื่องมือ ขั้นตอนนี้จะแยกออกเป็น 2 รูปแบบ
   1. จัดฟันโดยติดเครื่องมือ เมื่อทันตแพทย์ทำการติดเครื่องมือแล้ว จะมีการนัดหมายเพื่อปรับเครื่องมือทุก ๆ 1-2 เดือน ตามประเภทเครื่องมือจัดฟัน ซึ่งในช่วงแรกอาจจะเจ็บบ้างเล็กน้อยในช่วงนี้ครับ
   2. จัดฟันแบบไม่ติดเครื่องมือ หรือจัดฟันใส ทันตแพทย์จะนัดใส่เครื่องมือจัดฟัน พร้อมแนะนำวิธีการดูแลระหว่างใส่ เพราะการจัดฟันวิธีนี้สามารถถอดออกได้ระหว่างจัดฟัน โดยเครื่องมือถูกออกแบบมาเฉพาะบุคคล เพื่อจัดระเบียบกล้ามเนื้อ และส่งผลต่อการเจริญเติบโตของขากรรไกร โดยเครื่องมือจัดฟันจะส่งแรงกดไปบนฟันอย่างนุ่มนวลเพื่อให้ฟันเคลื่อนที่บนกระดูกขากรรไกร จากนั้นทันตแพทย์จะนัดเปลี่ยนชุดเครื่องมือตามแผนที่วางไว้ครับ ในการนัดหมายแต่ละครั้ง คนไข้ควรจะต้องมาให้ตรงตามนัด เพื่อให้แผนการรักษาไม่คลาดเคลื่อน
6. การดูแลช่องปากและฟันหลังจัดฟัน ในระหว่างจัดฟันจำเป็นต้องการดูแลสุขภาพช่องปากและฟันอย่างดีครับ เช่น แปรงฟันทุกครั้งหลังรับประทานอาหาร และใช้ไหมขัดฟันอย่างถูกวิธี และสม่ำเสมอ เข้าพบทันตแพทย์ตรวจเช็คช่องปาก ขูดหินปูน ทุก 3-6 เดือน เพื่อป้องกันการเกิดเหงือกอับเสบระหว่างการจัดฟัน
7. นัดถอดเครื่องมือ เมื่อแผนการจัดฟันเป็นไปตามที่วางไว้ ทันตแพทย์ก็จะนัดถอดเครื่องมือจัดฟัน และจะให้ใส่รีเทนเนอร์ครับ แนะนำคนไข้จะต้องใส่ต่อเนื่องอย่างเคร่งครัด เพื่อให้ฟันคงอยู่ในตำแหน่งที่ถูกต้องสวยงามตลอดไป
8. ติดตามผล ทันตแพทย์จะนัดติดตามการใส่รีเทนเนอร์ทุก ๆ 1 เดือน 3 เดือน 6 เดือน และทุก ๆ 1 ปี

เมื่อผ่านขั้นตอนการจัดฟัน คุณหมอขอแนะนำให้คนไข้ศึกษาวิธีการดูแลหลังจัดฟัน

เพื่อให้ฟันเรียงตัวสวย มีสุขภาพช่องปากที่ดีขึ้น ที่นี้ครับ ก่อน-หลังจัดฟัน ปฏิบัติตัวอย่างไร? กินอะไรได้บ้าง ให้ฟันสวยงาม แข็งแรง

บทความที่เกี่ยวข้องกับการจัดฟัน

• การอุดฟัน มีกี่แบบ พร้อมสาเหตุที่ควรอุดฟัน
• ฟันคุด หากไม่ผ่าจะเป็นอันตรายไหม
• การขูดหินปูน คืออะไร ช่วยอะไรบ้าง พร้อมสาเหตุที่ควรขูดหินปูน

เพื่อให้เข้าใจวิธีการจัดฟันมากขึ้น ควรทำความรู้จักเครื่องมือจัดฟันร่วมด้วย เพื่อเป็นข้อมูล หากเกิดความผิดปกติจะได้ปรึกษาหรือสื่อสารข้อมูลกับทันตแพทย์ได้ง่ายขึ้นครับ

ยางจัดฟัน ยางจัดฟัน คือ ยางห่วงเล็ก ๆ ที่ทำมาจากยางถือเป็นอุปกรณ์สำคัญที่ใช้ร่วมกับอุปกรณ์ในการจัดฟันอื่น ๆ ที่ช่วยให้ฟันเรียงตัวตามตำแหน่งที่ติดเครื่องมือไว้ โดยยางจัดฟันจะสูญเสียความยืดหยุ่นและเสื่อมสภาพภายในเวลาไม่นานหลังจากนำไปใช้ในช่องปากจึงต้องมีการเปลี่ยนอยู่บ่อย ๆ แบ่งชนิดของยางจัดฟัน เป็น 4 ชนิดคือ

• ยางจัดฟัน หรือโอริง (O-Ring) : เป็นยางจัดฟันที่ติดเป็นซี่ ๆ เรียกว่าโมดูล หรือโอริงจัดฟัน (O-Ring) มีหน้าที่ป้องกันไม่ให้ลวดหลุดออกจาก bracket
• ยางจัดฟันเชน หรือ C-Chain : เป็นยางจัดฟันที่มีลักษณะต่อยาวเป็นเส้นเดียว มีทำหน้าที่รวบฟันให้ชิดกัน
• ยางดึงฟัน หรือ Elastic : ทำหน้าที่ช่วยให้ฟันเลื่อนเข้าที่ได้รวดเร็วขึ้นครับ มีลักษณะคล้ายกับโอริงจัดฟัน (O-Ring) แต่จะมีความยืดหยุ่นมากว่า ข้อดีคือคนไข้สามารถถอดและใส่ได้ด้วยตนเอง ต่างจาก O-Ring และ C-Chain ที่คนไข้ไม่สามารถถอดออกในระหว่างเดือนด้วยตนเอง
• ยางแยกฟัน (Separator) : ใช้ในการเตรียมฟันเพื่อใส่เครื่องมือจัดฟันแบบติดแน่นครับ ทำหน้าที่ค่อยๆ ดันฟันหลักให้หลวมขึ้นเพื่อเป็นที่อยู่ของแหวนจัดฟันหรือแบนด์ (band)

แหวนจัดฟัน ( Band ) มีลักษณะเป็นวงแหวนใช้สำหรับครอบยึดติดกับตัวฟัน ทำจากแผ่นโลหะเหล็กพิเศษ โดยส่วนใหญ่จะทำการใส่แหวนจัดฟันที่ฟันกราม

แบรกเกต (Bracket) เป็นเครื่องมือจัดฟัน ที่ออกแบบเฉพาะสำหรับฟันแต่ละซี่ครับ ลักษณะมีร่องตรงกลางสำหรับใส่ลวด ทำหน้าที่ควบคุมการเคลื่อนของฟันได้ทุกทิศทาง ช่วยให้การสบฟันและตำแหน่งของฟันเป็นไปตามความต้องการ

รีเทนเนอร์ (Retainer) เป็นเครื่องมือไว้คงสภาพฟัน หลังจากที่เราจัดฟันเสร็จแล้ว เป็นเครื่องมือคงสภาพฟันหลังจัดฟันเสร็จ ช่วยยึดฟันให้อยู่ในตำแหน่งที่ต้องการหลังจัดฟันเสร็จ เนื่องจากตอนจัดฟัน เราเคลื่อนฟันผ่านกระดูกที่รองรับรากฟันและเหงือก ดังนั้นหลังจากจัดฟันเสร็จแล้ว เราต้องรอ “ระยะเวลา” ให้ฟันปรับตัวเข้าหากระดูก แบ่งเป็น 3 แบบ รีเทนเนอร์แบบใสถอดได้, รีเทนเนอร์แบบติดแน่น, รีเทนเนอร์แบบลวด